Azerbaycan’ın ev sahipliğinde gerçekleştirilen Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) 12. Zirvesi, 7 Ekim 2025 tarihinde Gebele’de “Bölgesel Barış ve Güvenlik” temasıyla yapıldı. Zirve, Türk dünyasının dayanışmasını güçlendirirken bölgesel barış, istikrar ve refah için atılan önemli adımların değerlendirildiği bir platform oldu.
Zirveye; Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım-Jomart Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Macaristan Başbakanı Viktor Orbán, Türkmenistan Halk Maslahatı Başkanı Gurbangulu Berdimuhammedov, KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar ve TDT Genel Sekreteri Büyükelçi Kubanıçbek Ömüraliyev katıldı.
Toplantıya ayrıca TDT Aksakallar Konseyi, Türk işbirliği kuruluşlarının başkanları ve üst düzey heyetler de iştirak etti. Zirve öncesinde TDT Dışişleri Bakanları Konseyi bir araya gelerek liderler tarafından imzalanacak belgeleri son haline getirdi ve gündemdeki stratejik konuları ele aldı.
Kalıcı barış mesajı ve ortak vizyon vurgusu
Zirve, Azerbaycan ile Ermenistan arasında 8 Ağustos 2025’te Washington D.C.’de imzalanan Ortak Bildiri sonrasında gerçekleştirildi. Liderler, bu tarihi gelişmeyi Güney Kafkasya’da kalıcı barış ve istikrarın sağlanması yolunda önemli bir adım olarak değerlendirdi.
Devlet başkanları, Türk dünyasında barışçıl, güvenli ve müreffeh bir gelecek vizyonuna bağlılıklarını yineledi. TDT çatısı altında siyaset, güvenlik, ekonomi, kültür ve halklar arası ilişkiler alanlarında işbirliğinin daha da derinleştirilmesinin önemine dikkat çektiler.
Gebele Zirvesinde öne çıkan kararlar
Zirvede imzalanan temel belgeler şunlar oldu:
- Türk Devletleri Teşkilatı’nın 12. Zirve Bildirisi (Gebele Bildirisi)
- “TDT+” formatının kurulmasına ilişkin karar, bu kapsamda dış ortaklarla daha esnek işbirliği imkânı tanınacak
- TÜRKSOY’un güçlendirilmesine yönelik karar, Türk kültür mirasının korunması ve tanıtımı için yeni adımlar atılacak
Ayrıca Türkmenistan’ın Türk Akademisi ve Türk Kültür ve Miras Vakfı’na gözlemci olarak katılması, teşkilatın kurumsal yapısının güçlendirilmesi açısından tarihi bir gelişme olarak değerlendirildi.
TDT Genel Sekreteri Kubanıçbek Ömüraliyev, konuşmasında teşkilatın ekonomi, güvenlik, eğitim, inovasyon ve uzay dâhil olmak üzere 40’tan fazla alanda çok taraflı işbirliği yürüttüğünü belirtti. Bu durumun, Türk dünyasının küresel düzeyde artan etkinliğini yansıttığını ifade etti.
Dönem başkanlığı Azerbaycan’a geçti
Zirve sonunda TDT Dönem Başkanlığı, Kırgızistan’dan Azerbaycan’a devredildi. Liderler, Kırgızistan’ın başkanlığı süresince düzenlenen 120’den fazla etkinlikle başarılı bir dönem yürüttüğünü vurgularken, Azerbaycan’a verimli bir dönem başkanlığı dilediler.
Buna ek olarak, TDT’nin bir sonraki Olağan Zirvesi’nin 2026 sonbaharında Türkiye’de, Gayriresmî Zirvesi’nin ise 2026’da Kazakistan’da yapılması kararlaştırıldı.
Zirve kapsamında ayrıca, Türkmenistan tarafından Fuzuli’de inşa edilecek caminin temel atma töreni, üye ülkelerin liderlerinin çevrim içi katılımıyla gerçekleştirildi.
Toplantı sonrasında, Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov ve TDT Genel Sekreteri Kubanıçbek Ömüraliyev, zirvede alınan kararlar ve öne çıkan sonuçlar hakkında basına açıklamalarda bulundu.
📌 Özetle:
Türk Devletleri Teşkilatı’nın 12. Zirvesi, Türk dünyasında birlik, dayanışma ve bölgesel barış mesajlarının güçlü biçimde yinelendiği bir buluşma oldu. Azerbaycan’ın dönem başkanlığı ile birlikte, teşkilatın daha entegre, dinamik ve etkili bir işbirliği yapısına kavuşması hedefleniyor.
