Çin lideri Xi Jinping, Eylül ayında Pekin’de düzenlenecek büyük askeri geçit törenine Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Kuzey Kore lideri Kim Jong Un’u davet ederek uluslararası diplomaside dikkat çekici bir hamle yaptı. Bu buluşma, hem Çin’in küresel güç gösterisi olarak görülüyor hem de ABD Başkanı Donald Trump’a yönelik dolaylı bir mesaj niteliği taşıyor.
Çin’in Güç Gösterisi
3 Eylül’de yapılacak geçit töreni, İkinci Dünya Savaşı’nda Japonya’nın teslimiyetinin 80. yıl dönümünü anmak için planlanmıştı. Ancak Xi, bu tarihi etkinliği yalnızca askeri gücünü sergilemek için değil, aynı zamanda diplomatik etkisini vurgulamak için de kullanıyor.
Pekin’in daveti kabul eden Putin ve Kim’in bir arada görüntülenmesi, Çin’in Washington karşısındaki elini güçlendiriyor. Özellikle Rusya-Ukrayna savaşı ve Kuzey Kore’nin nükleer programı gibi kritik konularda Pekin, hem Moskova hem de Pyongyang üzerinde sınırlı da olsa nüfuz sahibi.
Trump ile Olası Zirve Öncesi Strateji
Beyaz Saray, Trump’ın ekim sonunda Asya bölgesinde olabileceğini ve Xi ile görüşmeye açık olduğunu duyurdu. Masada birçok konu var:
- ABD-Çin arasındaki gümrük tarifeleri ve ticaret savaşı,
- ABD’deki TikTok’un satışı,
- Çin’in Putin üzerinde etkisiyle Ukrayna’da olası ateşkes ihtimali.
Xi’nin, Trump ile olası bir zirve öncesinde hem Putin hem Kim ile görüşmüş olması, onu daha güçlü bir konuma getiriyor. Çin lideri, bu şekilde yalnızca bir ekonomik güç değil, aynı zamanda diplomatik arabulucu olarak da öne çıkmak istiyor.
Kim Jong Un’un Sürpriz Katılımı
Kim Jong Un’un Pekin’deki törene katılımı uluslararası kamuoyunda sürpriz etkisi yarattı. Kuzey Kore lideri en son 2019’da Xi ile görüşmüştü. Şimdi, Putin ile yakın ilişkileriyle dikkat çeken Kim’in Çin’e davet edilmesi, Pekin-Pyongyang bağlarının hâlâ güçlü olduğunun işareti.
Kuzey Kore ekonomisi büyük ölçüde Çin’e bağımlı. Ülkenin gıda ithalatının yaklaşık %90’ı Çin’den geliyor. Bu nedenle Kim için Xi’nin davetine katılmak, hem diplomatik meşruiyet hem de ekonomik güvence anlamı taşıyor.
Çin’in Denge Politikası
Çin, Rusya-Ukrayna savaşında kamuoyuna tarafsızlık mesajı verse de Batı, Pekin’i Moskova’ya lojistik destek sağlamakla suçluyor. Xi’nin Putin ve Kim’i aynı sahnede ağırlaması, Pekin’in küresel güç dengesinde arabulucu mu, yoksa sessiz destekçi mi olduğu sorularını gündeme getiriyor.
En Kritik Soru: Trump da Masaya Oturur mu?
Trump daha önce iki kez Kim Jong Un ile zirve yapmış, ancak somut bir sonuç çıkmamıştı. Şimdi Xi’nin devreye girmesi, ABD’nin Kuzey Kore ile yeniden temas kurmasında kilit rol oynayabilir.
Asıl merak edilen ise şu: Xi, Putin, Kim ve Trump’ı aynı masada buluşturabilir mi? Eğer bu gerçekleşirse, dünya siyasetinde dengeleri kökten değiştirecek tarihi bir gelişme yaşanabilir.
